 |
| (art by Wendy Mould) |
Obrałam sobie dzisiaj dalszy ciąg tematu o ptakach. Były skowronki, były jaskółki, to chyba tak "po drodze" i do rymu teraz... kukułki.
Ale obawiam się, żeby z tym postem nie było tak, jak w wierszu Brzechwy... fuszerki. Chwyciłam się
za temat, ale czy podołam?
A z tym wierszem to było tak:
Kukułka i jaskółka
Kukułka namówiła raz pewną jaskółkę,
Żeby zawarła z nią autorską spółkę.
Podrzuciła jej tedy jajko swe do gniazdka,
Mówiąc: "Wysiedź je. Będzie powiastka."
Wylęgło się więc pisklę i w puchu podściółki
Czubek w czubek podobne było do kukułki.
Jaskółce na ten widok z żalu pękło serce,
A kukułka, lecąc w knieję,
Powiedziała: "Patrzcie, tak się zawsze dzieje,
Gdy świetny temat dać byle fuszerce!"
I o fuszerkę tu nietrudno, bo gdybym tak pokusiła się o zakończenie na tym etapie tego wpisu? Przecież już z wiersza wiadomo (z doświadczenia i nauki też), że te kukułki, to wyrodne matki. Jak można podrzucać własne dzieci..., no jak?
Ale przecież jeszcze troche informacji na temat kukułki dałoby się przekazać, zatem postaram sie, aby nie dać plamy. Będzie więc trochę cytatów poniewaz nie ma to, jak wiedza u źródła.
Lasy Państwowe to chyba źródło najbardziej wiarygodne na temat leśnego budzika, bo tak zwie się kukułkę.
Ku-ku ku-ku ku-ku :)
Już szósta!!!
Do pobudki zakuka nam kukułka!
Kukułka - jeden z pierwszych odgłosów ptaków, które większość z nas zapamiętuje w życiu, tuż po gdakaniu kury ;)
Czemu kukułka kuka? Przede wszystkim trzeba wiedzieć, że to kuka samiec. Gdy znajdzie gniazdo małych ptaków (kukułka wyszukuje gniazda takiego gatunku ptaków, w jakim sama była wychowana), wtedy siada w pobliżu i kuka.
Wabi tym samym samicę, a jednocześnie oznacza swój rewir. Małe ptaki słysząc kukułkę, wpadają w panikę - próbują odgonić samca, latają w popłochu, zostawiając niestrzeżone gniazdo. I to ten moment, który wykorzystuje przyczajona samica. Gdy tylko ptaki opuszczą gniazdo, ona hyc! podlatuje, zostawia swoje jajo i ucieka.
Samiec przestaje kukać, oba ptaki odlatują, a w gnieździe na rodziców czeka niespodzianka.
Poza kukaniem kukułki odzywają się chrapliwie, co przypomina chichotanie po udanym psikusie ;) choć ten odgłos jest zdecydowanie mniej spektakularny i znacznie mniej osób miało okazję go słyszeć.
Fakt, że kukułki nie budują gniazda wydawał mi się tak oczywisty, że nawet o tym młodzieży na zajęciach nie opowiadałam. Ale do czasu…
Hanna Będkowska:
Ponieważ w ośrodku posiadamy zbiór gniazd ptasich, często je wykorzystuję do zaktywizowania uczniów. Ostatnio jednym z zadań gimnazjalistów było wyszukanie gniazda kukułki i opisanie jego wyglądu. I o dziwo, młodzież szukała wśród gniazd tego kukułczego. Po tym doświadczeniu żadnych zagadnień nie ignoruję, nawet tych z pozoru oczywistych. Aby się przygotować do przybliżenia młodzieży tego gatunku sięgnęłam do literatury. Przestudiowałam opis kukułki w dwóch książkach: 1) Reinhard Bezzel „Ptaki” oraz 2) Andrzej G. Kruszewicz „Ptaki Polski”. Szukałam odpowiedzi na pytanie, dlaczego kukułki nie wychowują swojego potomstwa? Kiedyś myślałam, że przyczyną jest ilość składanych jajek – podobno jedna samica może ich złożyć nawet 20. Nie wiem czy o tym czytałam, czy gdzieś słyszałam, czy sama wymyśliłam, lecz chodzi o to, że kukułka nie byłaby w stanie nad tą ilością zapanować. Gdy z pierwszych jaj wykluwałyby się pisklęta, samica wysiadywałaby kolejne jaja i znosiła dalsze… Jednak nie znalazłam potwierdzenia tej teorii. W literaturze znalazłam informację, że ta ilość jaj wynika z konieczności zachowania gatunku. Otóż nie wszystkie jaja mają szansę na rozwój. Naturalna śmiertelność może przekraczać nawet 50%. Oprócz tego, niektóre ptaki, którym zostaje podrzucone jajo rozpoznają je i wyrzucają poza gniazdo. Są też ptaki, które po rozpoznaniu obcego jaja porzucają gniazdo. Zdarzają się także takie sytuacje, gdy dziwnie zachowujące się pisklęta obcego gatunku są wyrzucane.
Dla uczniów sprawa była prosta. Gdy zadałam im pytanie – Dlaczego kukułki nie opiekują się swoim potomstwem, odpowiedziały – Bo tak to natura urządziła. Proste, prawda?
Im więcej czytałam o kukułce tym bardziej się dziwiłam. O pewnych faktach wcześniej nie wiedziałam. Zadziwiający gatunek. Oto jedna z ciekawostek: Poszczególne samice składają jaja o określonym wyglądzie, podobne do jaj ptaków, którym są podrzucane. Istnieje pogląd, że gdy samica zbliża się do upatrzonego gniazda to samiec stara się jej pomóc i odciąga uwagę okolicznych ptaków. Wówczas samica podkrada się, bierze w dziób jajko gospodarza, a w to miejsce składa swoje. Następnie połyka wykradzione jajo i odlatuje.
Zegarmistrze przyjęli tego ptaka do oznaczania kukaniem zaznaczania godzin w zegarach, zamiast gongów, skoro budzi w lesie, to niech będzie z niej jakiś pożytek w domach ludzkich.
Swoją droga, trudne zajęcie ma takie biedne ptaszysko. O głodnym dziobie tak kukać i kukać całą dobę i tak dzień w dzień , bez urlopu i chorobowego.
A jak zachrypnie?
Taka na to rada:
No chyba, że kukułka wejdzie z inną w spółkę... to już nie musi o suchym dziobie kukać, ale nie ma pewności, czy wówczas będzie punktualna.
|
| art by Wendy Mould |
Na stronie: "Śmierć w obrzędach, zwyczajach i wierzeniach ludu polskiego " jest napisane:
„Kukułka niegdyś była panną, ale ponieważ zwodziła chłopców, Bóg karząc zamienił ją w ptaka”. Kukułki — opowiadają w Brzeżówce — powstały z ludzi, a to w taki sposób: Jednego dnia poszły dwie panny do lasu i chciały się bawić w chowankę. A ponieważ dawniej tak Bóg dawał, że gdy kto co wypowiedział w złą godzinę, to tak się i stało (na tej wierze pierwotnej zasadzają się przekleństwa i życzenia), więc i te panny zakukawszy do siebie w złą godzinę, stały się kukułkami. Lud w Płazie utrzymuje, że kukułka powstała z siostry żałującej swego brata. Wedle podania z Myślenic powstała kukułka z panny, która się przed Jezusem kryła. Jezus przemienił ją za to w ptaka. Pierwotna wiara, że w ptaku ukryta jest dusza, która przybiera potem postać ludzką, głęboko była zakorzerzeniona wśród ludu polskiego i innych europejskich, świadczą o tem zabobony o proroczem znaczeniu niektórych ptaków jak wieszczenia śmierci przez sowy, ilości lat życia lub do zamęścia przez kukułkę i tp.
Kukułka jest bardzo lubiana przez dzieci.jest przez dzieci , ponieważ wchodzą z nią "w rozmowy".
Ciekawskie maluchy, ale i podlotki, proszą ptaka o udzielenie kukaniem odpowiedzi ile latek będą żyć, za ile lat wyjdą za mąż... itp.
Że to naiwne, powiadasz? Moze i tak, ale zabawne i sympatyczne.
W wierszu Kto chce mnie pokochac" Maria Jasnorzewska _Pawlikowska, min pisze, że m.in. :
(...) musi też umieć ziewać, kiedy pogrzeb przechodzi ulicą,
gdy na procesjach tłumy pobożne idą i krzyczą.
Lecz musi być za to wzruszony, gdy na przykład kukułka kuka
lub gdy dzięcioł kuje zawzięcie w srebrzystą powłokę buka(...)
A taki Ludwik Jerzy Kern próbował pytać o różne sprawy kukułkę, ale on, świadomie, chciał sprawdzić, czy ta wróżbitka rzeczywiście ma wiedzę.
Ludwik Jerzy Kern
ROZMOWA Z KUKUŁKĄ
Ten akapit, który w tej chwili pod tym wycinkiem z tygodnika "Przekrój" czytasz dopisałam już po opublikowaniu, bo jednak wypuściłam w pierwszej wersji fuszerkę. Moi goście zagraniczni nie przetumaczą sobie tekstu tego wiersza, bo translator obrazków "nie widzi" Uzupełniam więc. Kukułka pytana przez autora bajki odpowiada na każde pytanie, ale nie mając wiedzy, błędnie. Morał jest taki, że i wśród ludzi są tacy, którzy wypowiadają się na każdy temat, mimo, że też wiedzy nie mają.
Mela Koteluk - TANGO KATANA
Powinnam była przyznać ci rację
Bo rację bez wątpienia miałeś
Że w życiu to się liczy co
W życiu robić się lubi
Patrzyłam na twoje chude ręce
Jak kłódka szczelnie zaciśnięte
Wybija w pół do pierwszej lecz
Kukułka wybija się pierwsza
Tak lubię dźwięk kukułki tej
Nie w rytm informującej, że
Przed nami tyle czasu jest
Do wzięcia, nie do wynajęcia
Lubię te szlaki pod sufitem
Twoją ręką pomalowane
Pęknięcia wiem, nie zrosną się
To twoje sufitu słoje
Tak lubię dźwięk kukułki tej
Nie w rytm informującej, że
Przed nami wiele czasu jest
Do wzięcia, nie do wynajęcia
Zegar, kukułka, juka, dracena
Twoja katana na moich plecach
Zegar, kukułka, juka, dracena,
Tango, katana, tango, katana
