O KĄDZIELI

(by Gerard ter Borch - Prząśniczka - detal)

W różnego rodzaju popularyzatorach wiedzy znaczenie słowa "kądziel" przedstawia się najczęściej, jako:

- pęk włókien umocowany na krążku przęślicy lub kołowrotka; 

- grzywa żubra

- przest. żeńska linia pokrewieństwa w rodzinie 

Rodziców pozostawiam w spokoju, nie interesują mnie niczyje rodowody, kto wywodzi się po jakim mieczu, czy   kądzieli.

Żubrem też zajmować się nie będę. Zwierzątko chronione,  niech sobie żyje w puszczy, a my ... na salony Paryża... do Muzeum d'Orsay.

Louis Ernest Barrias, 1868-70,

Musée d'Orsay, Paris.

Widać , że kądziel, jako ten pęk włókien umocowany na krążku przęślicy lub kołowrotka jest jakimś znaczącym atrybutem tej kobiety, skoro doczekał się uwiecznienia w marmurze, ale dociekać tego będę "za chwilę".

by Giovanni Boccacio, 1313–1375

by Vincent van Gogh

 by Marianne Stokes 

by William Ablett (British, 1877-1937)

by Johann Heinrich Hasselhorst

by Etienne Adolphe Piot

by Adriano Bonifazi

by  Thomas Eakins

 by Eleuterio Pagliano (1826–1903)

by William-Adolphe Bouguereau

by Jules Breton

by Paul Peel

by Peder Mønsted

by Gustav Courbert 

by Jules Breton

Animacja: Michele Giammaria

Powyżej fotografia królowej Wiktorii w pozycji siedzącej,  trzymającej nić, którą kręci na kołowrotku. Królowa jest odwrócona tyłem do aparatu, a jej twarz jest widoczna z profilu. Królowa odnotowuje w swoim dzienniku z 4 kwietnia 1865 r. : "zostałam sfotografowana z moim kołowrotkiem podczas pobytu w zamku Windsor."

Czy kądziel to atrybut kobiety łagodnej, wprost świątobliwej, a może świętej takiej, jak św. Elżbieta Węgierska?

św. Elżbieta Węgierska

Maria i  Elżbieta

Okazuje się, że nie tylko. Kądziel, oprócz miecza jest też atrybutem kobiety walecznej.

Jest to Pomnik na Kopcu Wandy projektu Jana Matejki, Kraków-Mogiła 

autor fot. Mach240390 2012, zasoby Wikimedia Commons, licencja: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported

Ale kobieta waleczna, to nie taka, która słucha podszeptu czarta... i bije męża kądzielą!

Nie chodzi o to, czym bije, ale... że w ogóle na męża rękę podnosi 😀

"Zła niewiasta bije męża kądzielą" 

Israel van Meckenem,  1490-1500, 

zasoby Wikimedia Commons,

 własność publiczna.

Kądziel była już w XV wieku kojarzona jako atrybut czarownictwa, czego dowodem jest rycina np. Albrechta Dürera.

by Albrecht Dürer

zasoby Wikimedia Commons,

 własność publiczna.

Kądziel jako symbol kobiecości, jest też symbolem męskiego zniewieścienia i poniżenia, np. w postaci angielskiej kary za złamanie norm obyczajowych  Ten obyczaj został uwieczniony np. przez Williama Hogartha.

To ten nieborak wciągany przez jeźdźca na konia, wyszydzany przez rozbawionych gapiów, to tzw. w Anglii skimmington (procesja ośmieszająca kogoś, czyjeś naganne zachowanie)

by Wiliam Hogarth

zasoby Wikimedia Commons,

 własność publiczna.

Na koniec słynna pieśń "Prząśniczka" Stanisława Moniuszki 

– powstała do tekstu Jana Czeczota. Zadedykowana została Achillesowi Bonoldiemu, który był najsławniejszym śpiewakiem w Wilnie (Moniuszko współpracował z nim przez długi czas). Pieśń opowiada historię dziewczyny, która w niedługi czas po wyjeździe swojego narzeczonego szybko znalazła pocieszenie w ramionach nowego adoratora. Jest to pieśń zwrotkowa (tzn. każda zwrotka ma tę samą melodię). Ma prostą harmonię, ponieważ wykorzystuje podstawowe akordy tonacji, w której jest napisana. Rolę refrenu pełnią w niej dwa ostatnie wersy każdej zwrotki. Kołowrotek, na którym snuje się przędza, turkocze żywo w rytm opowiadanej historii – podobnie brzmi cała pieśń, oddając w warstwie muzycznej charakter tekstu.

Irena Santor - Prząśniczka 

U prząśniczki siedzą jak anioł dzieweczki,

Przędą sobie, przędą jedwabne niteczki

Kręć się, kręć wrzeciono,

Wić się tobie wić!

Ta pamięta lepiej,

Czyja dłuższa nić!

Poszedł do Królewca młodzieniec z wiciną,

Łzami się zalewał, żegnając z dziewczyną

Kręć się, kręć wrzeciono,

Wić się tobie wić!

Ta pamięta lepiej,

Czyja dłuższa nić!

Gładko idzie przędza wesołej dziewczynie,

Pamiętała trzy dni o wiernym chłopczynie

Kręć się, kręć wrzeciono,

Wić się tobie wić!

Ta pamięta lepiej,

Czyja dłuższa nić!

Inny się młodzieniec podsuwa z ubocza

I innemu rada dziewczyna ochocza

Kręć się, kręć wrzeciono,

Prysła wątła nić,

Wstydem dziewczę płonie,

Wstydź się, dziewczę, wstydź!

Chyba jednak zaskoczę swoich Gości udostępnieniem oryginalnego , jazzowego wykonania "Prząśniczki" przez Kasię Moś, zarejestrowanego na jednym z jej koncertów.

Z góry zaznaczam ... dla fanów jazzu 😀

Źródło: 

Instytut Korfantego.pl

Pinterest

Wikimedia Comons 

Grafika Google

Własne kolekcje graficzne