Translate

wtorek, 2 marca 2021

NIE TYLKO ANIOŁY NA HARFACH GRAJĄ


(The Angel by Romain de Tirtoff)

"Harfa od wieków jest symbolem poezji. Motyw złotej harfy, o złotych strunach, przewija się w wierszach naszych romantyków. To ślad druidzkiej przeszłości, gdzie do właśnie wtóru harf opowiadano historie – też miłosne. A co może, jeśli nie poezja, oddać najlepiej najtkliwsze nasze uczucia? W wierszu „Do M....” Adama Mickiewicza, czytamy:

„Czy zadumana w samotnej komorze
Do arfy zbliżysz nieumyślną rękę,
Przypomnisz sobie: właśnie o tej porze
Śpiewałam jemu tę samą piosenkę”

 (źródło: wybitna polska harfistka Anna Sikorzak-Olek)

A cóż to za instrument ta harfa?
Odpowiedzi bardzo klarownej, takiej, ze nawet dziecko zrozumie udzieliła Wanda Chotomska:

Harfa ma 47 strun,
7 pedałów i ramy,
a my, patrząc na harfę,
wciąż o to samo pytamy:
Dlaczego na harfie grają
prawie wyłącznie panie?
I zaraz odpowiadamy
sobie na to pytanie:

Edward Burnes Jones  (1833 - 1898) 

Bo jak wynika z obrazów,
które znamy z kościołów,
harfa jest instrumentem
godnym jedynie aniołów.




Teraz już wszystko jasne, dlaczego przedziwne dźwięki nocne w kaloryferach (szumy wodne, a nie przesuwanie metalem zgrzytającym po starych żeberkach 😀)  zamiast drażnić, wprowadzają w blogi nastrój.
Nie wszystkich?
Może nie wszystkich, to prawda, ale kto mi zabroni, tak, jak Lechoniowi to odczuwać w sposób, jaki zaprezentował w tym pięknym wierszu?


Harfa w nocy
Jan Lechoń

Aże­by mnie umoc­nić w wie­rze,
Wzbu­dzić ma­rze­nie, zła­mać lęk,
Przez całą noc w ka­lo­ry­fe­rze
Dzwo­nił dziś cud­ny har­fy dźwięk.

Nikt nie do­cie­cze, z ja­kich przy­czyn
Ta­jem­nych sił przy­ro­dy mózg
W naj­do­sko­nal­szy sztu­ki wy­czyn
Zmie­nił ryt­micz­ny wody plusk.

Więc któż uwie­rzyć mi za­bro­ni,
Ze to był dla mnie kon­cert ten,
Ze to Stróż Anioł z har­fą w dło­ni
Prze­rwał mi gra­mem groź­ny sen?

Nie wiem tylko, czy Jan Lechoń tez słyszał romans z Sonaty B-dur (op. 13, nr 1), 1775-90, autorstwa Jean-Baptiste Krumpholtz.
Oto   sposób na cudownie spokojny odpoczynek : harfistka Nancy Hurrell gra krótki utwór na osiemnastowiecznej francuskiej harfie pedałowej z kolekcji Museum of Fine Arts w Bostonie. Wykonana w Paryżu około 1785 roku przez mistrza lutnictwa i lutnika Godefroi Holtzmana, harfa, jest przepięknym instrumentem, dziełem sztuki.





OPIS HARFY


Harfa na pedał
Godefroi Holtzman (Francuz,  1780-1794)
około 1785
Miejsce obiektu: Paryż, Francja

MEDIUM / TECHNIKA
Klon, świerk

WYMIARY
Wysokość 156,8 cm, szerokość 75,4 cm, głębokość 39,3 cm (wysokość 61 3/4 cala, szerokość 29 11/16 cala, głębokość 15 1/2 cala)

Półcylindryczny pudło rezonansowe zbudowane z siedmiu żeber klonowych. Płyta rezonansowa ze świerku (Picea) złożona z dwóch laminatów o słojach powierzchni zewnętrznej zorientowanej poziomo i słojach powierzchni wewnętrznej zorientowanej pionowo. Trzy pary otworów dźwiękowych w płycie rezonansowej, każdy złożony z okrągłego wzoru sześciu mniejszych otworów. Pudło rezonansowe pomalowane polichromowanymi kwiatami, liśćmi, trofeami z instrumentami muzycznymi i bukoliczną sceną. Pedalbox z klonu, rzeźbiony w serię liści palmowych. Cztery stopy żelaza. Rzeźbiony filar z klonu z liśćmi akantu u podstawy, zwieńczony dużym rzeźbionym zwojem, bukietem ze wstążkami i liśćmi akantu. Gryf z klonu, obustronnie ozdobiony Chinoiserią. Wszystkie powierzchnie z wyjątkiem płyty rezonansowej ebonized z pozłacanymi refleksami. Siedem pedałów żelaznego mechanizmu szydełkowego; nie aktywuje dwóch najwyższych ciągów. Kołki sznurkowe z hebanu z kropkami w kolorze kości słoniowej. Kołki tuningowe z żelaza. Kompas od GG do b3 (trzydzieści osiem strun).

NAPISY
Drukowana etykieta na wewnętrznej stronie okładki Action i na zewnątrz pedalbox: HOLTZMAN, / Maître Luthier / Facteur de Harpes, / demeure dans la grand rue du Fauxbourg / Saint Antoine, chez un Marchand de Vin, / au Roi de Siam, près celle de Saint / Nicolas, au second; il vend & fournit / des Cordes de Naples & autres. / A PARYŻ; atramentem na płycie rezonansowej: HOLZMAN A PARIS; atramentem po wewnętrznej stronie osłony mechanizmu i pedalbox: nr 5; wybity na płycie roboczej i trapwork: IS

POCHODZENIE
1918, dar Williama Lindseya, Boston, Massachusetts, dla MSZ. (Data przystąpienia: 21 marca 1918 r.)
(źródło: Museum Of Fine Arts)

Nie wierzycie w anioły grające na harfach?
A czy to nie anioł, ta piękna dzieweczka?

The Fountain — Marcel Lucien Grandjany



Może znajdą  się i tacy, którzy stwierdzą, że to instrument nie tylko aniołów, bo mamy przecież przykład mniej anielskiej postaci... Salome. Ona też grała na harfie. Przypomnę, co to za niewiasta znana z Biblii , a także uwieczniona przez naszego rodaka Jana Kasprowicza
Salome to księż­nicz­ką ży­dow­ska wnucz­ka He­ro­da Wiel­kie­go. We­dług opo­wie­ści bi­blij­nej pod­czas jed­nej z uczt pięk­na księż­nicz­ka wy­ko­na­ła wspa­nia­ły ta­niec przed swo­im oj­czy­mem, He­ro­dem An­ty­pa­sem, wład­cą Ga­li­lei, któ­ry za­chwy­co­ny, obie­cał speł­nić jej każ­de ży­cze­nie. Dziew­czy­na za na­mo­wą swo­jej mat­ki, He­ro­dia­dy, za­żą­da­ła gło­wy Jana Chrzci­cie­la, ska­zu­jąc go tym sa­mym na śmierć.
Jan Kasprowicz w hymnie "Salome" po­cho­dzą­cym z tomu "Gi­ną­ce­mu świa­tu" z po­cząt­ku XX wie­ku, w epo­ce Mło­dej Pol­ski przedstawia scenę, w któ­rej Sa­lo­me śpie­wa, czy wręcz la­men­tu­je nad ścię­tą gło­wą Jana Chrzci­cie­la. Wzy­wa go roz­pacz­li­wie do uczy­nie­nia z niej ko­bie­ty.

O przyjdź!
O boski przyjdź proroku!
Salome ciebie woła z płomieniami w oku!
Na tę słoneczną miłości polanę,
pomiędzy żądz rozkwitłe czarodziejskie zioła
Salome cię woła!
O przyjdź!…
Salome, kłęby włosów rozwiawszy miedziane,
niby wieków pożaru krwawiące się łuny,
w złocistej harfy uderzyła struny
i śpiewa…
O przyjdź!…
O przyjdź, proroku blady!

Dalej... jeszcze gorzej, ale jeśli  ktoś pragnie przypomnieć sobie cały  hymn, to przytaczam tutaj
Ja, niestety, strawić tego hymnu nie mogę.
......................................................................

Uzupełnienie wpisu następnego dnia, tj. 03.03.2020 (po komentarzu mojego stałego Gościa i komentatora z FB Ireny Heleny)

Magiczne brzmienie szklanej harfy www.wilnoteka.lt - YouTube


by Daniel Gerhartz

Harfa irlandzka -1840, wykonane przez Johna Egana